Jak przeprowadzić badanie postawy uczniów i uczennic?

Informacje o materiale

Autor/-ka: Katarzyna Dzięciołowska, Anna Wojtych

Data dodania: 14.09.2020

Grupa docelowa: Nauczyciele przedmiotowi

Artykuł

W pracy nauczycielskiej często zastanawiamy się, jak sprawdzić, czy nasze działania rzeczywiście wpływają na uczniów i uczennice w zaplanowany przez nas sposób. O ile wiedzę możemy łatwo zweryfikować, a umiejętności przećwiczyć, to wyzwaniem pozostaje zbadanie postaw. Tymczasem postawa jest niezwykle ważnym aspektem pracy zarówno wychowawczej, jak i edukacyjnej. W tym wpisie krok po kroku przyjrzymy się metodzie, która pozwala na ewaluację zadań wychowawczych i edukacyjnych właśnie pod kątem zmiany postawy uczniów i uczennic.

Krok 1. Wstępna diagnoza w oparciu o informacje posiadane przez nauczyciela lub nauczycielkę

Pomocne mogą być w niej kwestionariusze indywidualnej refleksji osoby prowadzącej. Dotyczą one sytuacji i potrzeb grupy oraz tematów wartych poruszenia. Proponujemy kwestionariusz do diagnozy przed zajęciami lekcyjnymi i przed realizacją projektu z młodzieżą.

Krok 2. Przeprowadzenie ćwiczenia i zbadanie postawy uczniów i uczennic

W jednym z naszych projektów potrzebowaliśmy zbadania efektów pracy nad twórczym i krytycznym myśleniem, solidarnością, empatią oraz postawą młodzieży wobec trudnych tematów. Wraz z organizacją RISC (Reading International Solidarity Centre) opracowaliśmy dziewięć krótkich (od 20 do 60 minut) aktywności zebranych w publikacji „Sprawiedliwe czy niesprawiedliwe?. Można je przeprowadzić przed rozpoczęciem procesu edukacyjnego (lub właściwie na samym jego początku) oraz po jego realizacji.

Tytułowe ćwiczenie Sprawiedliwe czy niesprawiedliwe? sprawdza, jak uczniowie i uczennice rozumieją pojęcie sprawiedliwości społecznej. Uczestniczki i uczestnicy w kilkuosobowych grupach rozmawiają o jednym z czterech zestawów stwierdzeń (wybranym przez osobę prowadzącą). Umieszczają je na skali opinii od bardzo niesprawiedliwe (1), raczej niesprawiedliwe (2), ani sprawiedliwe, ani niesprawiedliwe (3), raczej sprawiedliwe (4) do bardzo sprawiedliwe (5).

Oto stwierdzenia z zestawu W klasie:

  • Nauczyciel lub nauczycielka poświęca tyle samo czasu każdemu uczniowi i uczennicy.
  • Nagrody dostają te uczennice i ci uczniowie, którzy pracują najciężej.
  • Wyróżnienia dostają te uczennice i ci uczniowie, którzy są najbystrzejsi.
  • Gratyfikacje dostają uczennice i uczniowie z najwyższymi ocenami.
  • Wszystkie uczennice i wszyscy uczniowie dostają takie same nagrody.
  • Każda uczennica i każdy uczeń dostaje taką samą ocenę.
  • Nauczyciel lub nauczycielka poświęca więcej czasu tym uczennicom i uczniom, którzy potrzebują pomocy.
  • Wszyscy dostają nagrodę, jeśli cała klasa osiąga sukces. Jeśli choć jednemu uczniowi lub uczennicy się nie uda, nikt nie dostaje nagrody.
  • Nauczyciel lub nauczycielka poświęca więcej czasu tym uczennicom i uczniom, którzy najlepiej się zachowują.

Następnie odbywa się wspólna dyskusja uczestników, uczestniczek i osoby prowadzącej. Rozmowa dotyczy wyników oraz tego, dlaczego co do niektórych opinii byli szczególnie zgodni, a do innych nie.

Krok 3 Podsumowanie przeprowadzenia ćwiczenia

To moment na spokojne przeanalizowanie odpowiedzi grupy. Jest odpowiedni także na autorefleksję osoby prowadzącej oraz rozwinięcie jej kompetencji ewaluacyjnych.

Krok 4 Zaplanowanie i przeprowadzenie procesu edukacyjnego w oparciu o wyniki badania

Może to być realizacja projektu z młodzieżą lub praca podczas zajęć przedmiotowych. CEO przygotowało dla nauczycieli i nauczycielek wiele materiałów, które wspierają obie te opcje. Wszystkie materiały i informacje znajdują się na stronie www.globalna.ceo.org.pl.

Przykładowo po ćwiczeniu Sprawiedliwe czy niesprawiedliwe? można przeprowadzić odpowiednie zajęcia lekcyjne. Na przykład według scenariusza Nikt nie powinien być głodny – żywność na świecie (na lekcję geografii) lub Sprawiedliwość technologiczna – w kręgu opinii (na fizykę lub godzinę wychowawczą).

Krok 5 Podsumowanie i ewaluacja procesu edukacyjnego

Na tym etapie osoba prowadząca proponuje grupie powtórne wykonanie ćwiczenia badającego postawy. Można je wykonać w tej samej lub zmodyfikowanej formie. Następnie zbiera wnioski i podsumowuje swoją pracę.

Krok 6 Gratulacje dla siebie i podziękowania dla grupy

Ćwiczenia badające zmiany w postawach skłaniają uczniów i uczennice do refleksji. Uświadamiają, że nie istnieją dobre ani złe odpowiedzi na postawione problemy. Z kolei osoba prowadząca rozwija swoje kompetencje ewaluacyjne, ma głębszy wgląd w postawy podopiecznych. Na jego podstawie może trafniej wybierać działania edukacyjne i wychowawcze, a także obserwować ich wpływ. Do niej należy stworzenie takiej atmosfery podczas ćwiczeń, by uczniowie i uczennice mogli pozwolić sobie na swobodne wypowiedzi i ujawnienie swojego stanowiska w przestrzeni pozbawionej oceny. To sprzyja tworzeniu więzi i zaufania w grupie.

Publikacja „Sprawiedliwe czy niesprawiedliwe? Zestaw ćwiczeń do badania zmian w postawach młodzieży wobec globalnych wyzwań” została wydana w ramach projektu „W świat z klasą” finansowanego ze środków Unii Europejskiej.

Osoby poszukujące metod do tego celu zapraszamy na stronę internetową Diagnoza potrzeb i badanie postaw wobec globalnych wyzwań. Prezentujemy na niej sposób wypracowany przez angielską organizację Reading International Solidarity Centre (RISC) we współpracy z CEO. RISC podejmuje trudne tematy (zwane zbiorczo globalnymi wyzwaniami) takie jak sprawiedliwość i równość na świecie, zmiana klimatu, zrównoważony rozwój czy migracje.

Podobne materiały

Film lub webinarium

Kto się boi matematyki? Czy da się ją...

Poznaj sposoby na to, aby dzieci polubiły matematykę i zainspiruj się doświadczeniem z pracy z dziećmi w
Zobacz
Film lub webinarium

Jak twórczo wykorzystać potencjał lokalny w bibliotece?

"Lokalność w bibliotece" cz. II. Zainspiruj się lokalnością . Dowiedz się w jaki sposób ją diagnozować i
Zobacz
Film lub webinarium

Diagnoza lokalna w bibliotece

"Lokalność w bibliotece" cz. I. Zainspiruj się lokalnością . Dowiedz się w jaki sposób ją diagnozować i
Zobacz
Gra Edukacyjna

Ikony skojarzeń i gra karciana do spektaklu „Iskry...

Narzędzie edukacyjne, które pomoże poznać lub zapamiętać dokonania osób ważnych dla polskiej historii, nauki i kultury.
Zobacz
Gra Edukacyjna

RÓWNE SZANSE. Gra korytarzowa

Narzędzie edukacyjne, pobudzające do refleksji nad wzajemną współpracą w społeczności szkolnej i przydatne we wdrażaniu standardu równości
Zobacz
Film lub webinarium

Nauczyciel i rodzic. Jak razem zbudować dobry kontakt?

Obustronna komunikacja jest podstawą dobrych kontaktów, z których korzyści możesz czerpać Ty, rodzice i Twoi uczniowie.
Zobacz
Film lub webinarium

Jak pracować nad programem wychowawczo-profilaktycznym w szkole?

Zobacz
Scenariusz lub ćwiczenie

VI.13 Czy Chiny zastąpią USA w roli supermocarstwa?

Scenariusz lekcji realizuje zagadnienie VI.13. Dotyczy Chin, ich supermocarstwowych predyspozycji oraz rywalizacji z USA.
Zobacz
Scenariusz lub ćwiczenie

VII.5, VI.15 Rozmowy w trójkącie bermudzkim – między...

Scenariusz lekcji realizuje zagadnienie VII.5 i VI.15. Dotyczy złożonych zagadnień związanych ze współistnieniem religii, wolności wypowiedzi i
Zobacz
Materiał graficzny

Prezentacja do webinaru ,,Przedsiębiorczy, czyli zaangażowany. Jak dbać...

Zobacz
Scenariusz lub ćwiczenie

Program warsztatu dla nauczycieli ,,Jak założyć spółdzielnię uczniowską”

Zobacz
Materiał graficzny

Prezentacja do webinaru dla uczniów ,,Budując mosty”

Zobacz
Biblioteka materiałów

Chcesz usystematyzować swoją wiedzę z tego obszaru?

Przejdź do sekcji TEMATY