Jak przeprowadzić badanie postawy uczniów i uczennic?

Informacje o materiale

Autor/-ka: Katarzyna Dzięciołowska, Anna Wojtych

Data dodania: 14.09.2020

Grupa docelowa: Nauczyciele przedmiotowi

Artykuł

W pracy nauczycielskiej często zastanawiamy się, jak sprawdzić, czy nasze działania rzeczywiście wpływają na uczniów i uczennice w zaplanowany przez nas sposób. O ile wiedzę możemy łatwo zweryfikować, a umiejętności przećwiczyć, to wyzwaniem pozostaje zbadanie postaw. Tymczasem postawa jest niezwykle ważnym aspektem pracy zarówno wychowawczej, jak i edukacyjnej. W tym wpisie krok po kroku przyjrzymy się metodzie, która pozwala na ewaluację zadań wychowawczych i edukacyjnych właśnie pod kątem zmiany postawy uczniów i uczennic.

Krok 1. Wstępna diagnoza w oparciu o informacje posiadane przez nauczyciela lub nauczycielkę

Pomocne mogą być w niej kwestionariusze indywidualnej refleksji osoby prowadzącej. Dotyczą one sytuacji i potrzeb grupy oraz tematów wartych poruszenia. Proponujemy kwestionariusz do diagnozy przed zajęciami lekcyjnymi i przed realizacją projektu z młodzieżą.

Krok 2. Przeprowadzenie ćwiczenia i zbadanie postawy uczniów i uczennic

W jednym z naszych projektów potrzebowaliśmy zbadania efektów pracy nad twórczym i krytycznym myśleniem, solidarnością, empatią oraz postawą młodzieży wobec trudnych tematów. Wraz z organizacją RISC (Reading International Solidarity Centre) opracowaliśmy dziewięć krótkich (od 20 do 60 minut) aktywności zebranych w publikacji „Sprawiedliwe czy niesprawiedliwe?. Można je przeprowadzić przed rozpoczęciem procesu edukacyjnego (lub właściwie na samym jego początku) oraz po jego realizacji.

Tytułowe ćwiczenie Sprawiedliwe czy niesprawiedliwe? sprawdza, jak uczniowie i uczennice rozumieją pojęcie sprawiedliwości społecznej. Uczestniczki i uczestnicy w kilkuosobowych grupach rozmawiają o jednym z czterech zestawów stwierdzeń (wybranym przez osobę prowadzącą). Umieszczają je na skali opinii od bardzo niesprawiedliwe (1), raczej niesprawiedliwe (2), ani sprawiedliwe, ani niesprawiedliwe (3), raczej sprawiedliwe (4) do bardzo sprawiedliwe (5).

Oto stwierdzenia z zestawu W klasie:

  • Nauczyciel lub nauczycielka poświęca tyle samo czasu każdemu uczniowi i uczennicy.
  • Nagrody dostają te uczennice i ci uczniowie, którzy pracują najciężej.
  • Wyróżnienia dostają te uczennice i ci uczniowie, którzy są najbystrzejsi.
  • Gratyfikacje dostają uczennice i uczniowie z najwyższymi ocenami.
  • Wszystkie uczennice i wszyscy uczniowie dostają takie same nagrody.
  • Każda uczennica i każdy uczeń dostaje taką samą ocenę.
  • Nauczyciel lub nauczycielka poświęca więcej czasu tym uczennicom i uczniom, którzy potrzebują pomocy.
  • Wszyscy dostają nagrodę, jeśli cała klasa osiąga sukces. Jeśli choć jednemu uczniowi lub uczennicy się nie uda, nikt nie dostaje nagrody.
  • Nauczyciel lub nauczycielka poświęca więcej czasu tym uczennicom i uczniom, którzy najlepiej się zachowują.

Następnie odbywa się wspólna dyskusja uczestników, uczestniczek i osoby prowadzącej. Rozmowa dotyczy wyników oraz tego, dlaczego co do niektórych opinii byli szczególnie zgodni, a do innych nie.

Krok 3 Podsumowanie przeprowadzenia ćwiczenia

To moment na spokojne przeanalizowanie odpowiedzi grupy. Jest odpowiedni także na autorefleksję osoby prowadzącej oraz rozwinięcie jej kompetencji ewaluacyjnych.

Krok 4 Zaplanowanie i przeprowadzenie procesu edukacyjnego w oparciu o wyniki badania

Może to być realizacja projektu z młodzieżą lub praca podczas zajęć przedmiotowych. CEO przygotowało dla nauczycieli i nauczycielek wiele materiałów, które wspierają obie te opcje. Wszystkie materiały i informacje znajdują się na stronie www.globalna.ceo.org.pl.

Przykładowo po ćwiczeniu Sprawiedliwe czy niesprawiedliwe? można przeprowadzić odpowiednie zajęcia lekcyjne. Na przykład według scenariusza Nikt nie powinien być głodny – żywność na świecie (na lekcję geografii) lub Sprawiedliwość technologiczna – w kręgu opinii (na fizykę lub godzinę wychowawczą).

Krok 5 Podsumowanie i ewaluacja procesu edukacyjnego

Na tym etapie osoba prowadząca proponuje grupie powtórne wykonanie ćwiczenia badającego postawy. Można je wykonać w tej samej lub zmodyfikowanej formie. Następnie zbiera wnioski i podsumowuje swoją pracę.

Krok 6 Gratulacje dla siebie i podziękowania dla grupy

Ćwiczenia badające zmiany w postawach skłaniają uczniów i uczennice do refleksji. Uświadamiają, że nie istnieją dobre ani złe odpowiedzi na postawione problemy. Z kolei osoba prowadząca rozwija swoje kompetencje ewaluacyjne, ma głębszy wgląd w postawy podopiecznych. Na jego podstawie może trafniej wybierać działania edukacyjne i wychowawcze, a także obserwować ich wpływ. Do niej należy stworzenie takiej atmosfery podczas ćwiczeń, by uczniowie i uczennice mogli pozwolić sobie na swobodne wypowiedzi i ujawnienie swojego stanowiska w przestrzeni pozbawionej oceny. To sprzyja tworzeniu więzi i zaufania w grupie.

Publikacja „Sprawiedliwe czy niesprawiedliwe? Zestaw ćwiczeń do badania zmian w postawach młodzieży wobec globalnych wyzwań” została wydana w ramach projektu „W świat z klasą” finansowanego ze środków Unii Europejskiej.

Osoby poszukujące metod do tego celu zapraszamy na stronę internetową Diagnoza potrzeb i badanie postaw wobec globalnych wyzwań. Prezentujemy na niej sposób wypracowany przez angielską organizację Reading International Solidarity Centre (RISC) we współpracy z CEO. RISC podejmuje trudne tematy (zwane zbiorczo globalnymi wyzwaniami) takie jak sprawiedliwość i równość na świecie, zmiana klimatu, zrównoważony rozwój czy migracje.

Podobne materiały

Film lub webinarium

Sztuka (w) edukacji. Jak korzystać ze sztuki w...

Obejrzyj webinarium „Sztuka (w) edukacji. Jak korzystać ze sztuki w szkole?”. Webinarium prowadzi Marta Przybył z Muzeum
Zobacz
Publikacja

Dobre praktyki w projektach młodzieżowych na rzecz zmiany

Zobacz
Film lub webinarium

Niegrzeczne, zestresowane czy skrzywdzone? Jak wspierać ucznia i...

Jak pracować z uczniem ze złożoną historią, nie tracąc przy tym własnych zasobów? Jak dostrzec więcej niż
Zobacz
Film lub webinarium

Trzeba mieć zdrowie i nerwy, by (się) uczyć....

Nowy przedmiot to szansa, by troska o zdrowie – psychiczne, fizyczne i społeczne – stała się kluczowym
Zobacz
Scenariusz lub ćwiczenie

Kosmiczne rewolucje. Spektakl

Zobacz
Publikacja

Myśląc o wieloetniczności

Zobacz
Scenariusz lub ćwiczenie

„Z Krainy Stresu do Krainy Spokoju” Kurs Nawigacji...

Materiał dodatkowy do projektów CEO opartych na metodzie Better Learning Programme (BLP) przeznaczony dla uczniów i uczennic.
Zobacz
Scenariusz lub ćwiczenie

„Z Krainy Stresu do Krainy Spokoju” Kurs Nawigacji...

Materiał dodatkowy do projektów CEO opartych na metodzie Better Learning Programme (BLP) przeznaczony dla uczniów i uczennic.
Zobacz
Film lub webinarium

Jak utrzymać zaangażowanie uczniów w projekcie edukacyjnym?

Wszystko, co musisz wiedzieć o zaangażowaniu uczniów, by kontynuować i doprowadzić projekt edukacyjny do finału.
Zobacz
Film lub webinarium

Dobrostan psychiczny i dobre relacje w szkole

Webinar z psychologiem poświęcony budowaniu dobrych relacji w szkole i zdrowiu psychicznemu dzieci i młodzież
Zobacz
Film lub webinarium

Porusz przestrzeń. Interwencje artystyczne dla młodzieży

Webinarium dla nauczycieli o tym, jak interwencje artystyczne budują poczucie sprawczości młodych ludzi i wspierają lokalną tożsamość.
Zobacz
Publikacja

Poradnik dla opiekuna samorządu uczniowskiego

Praktyczny przewodnik został stworzony, aby wspierać nauczycieli, dyrektorów i wszystkich zainteresowanych w rozwijaniu demokratycznych, zaangażowanych i skutecznych
Zobacz
Biblioteka materiałów

Chcesz usystematyzować swoją wiedzę z tego obszaru?

Przejdź do sekcji TEMATY