Artykuł
Smog to temat, który często pojawia się w naszych programach związanych ze zmianą klimatu. Jest to naturalne, gdyż kojarzymy niską emisję, która powoduje smog, z emisją gazów cieplarnianych, które są przyczyną zmiany klimatu. Nie trudno o mylenie tych dwóch zjawisk, ponieważ w mediach i polityce smog i zmiana klimatu traktowane są jako jedno zjawisko.Tymczasem zanieczyszczenie powietrza, z którym spotykamy się na codzień, a które powodowane jest dymami z kominów, spalinami samochodowymi i paleniem w tzw kopciuchach to smog. Mówi się o nim dużo, bo jest widoczny i wszyscy chcą się go z tego powod pozbyć. Zmiana klimatu zaś jest widoczna w inny sposób.Nie musimy jej odczuwać każdego dnia, dlatego łatwo niektórym o niej zapomnieć. Smog i zmiana klimatu to zatem dwa oddzielne zjawiska – pomimo różnic często walkę ze smogiem traktuje się jako działanie na rzecz ochrony klimatu. Aby lepiej odpowiadać w programach na działania związane z ochroną klimatu, chcemy poniżej odpowiedzieć na pytania: Jakie są różnice pomiędzy zmianą klimatu a smogiem? Co mają wspólnego te zjawiska, że tak łatwo je mylimy?
„Żeby oczyścić powietrze ze smogu, nie trzeba rezygnować ze spalania paliw kopalnych i biomasy – wystarczy spalać je „czysto”. Jednak by spowolnić zmianę klimatu, by uchronić się przed katastrofą klimatyczną, potrzebne są dużo bardziej radykalne kroki: musimy w ogó-le przestać korzystać z paliw kopalnych jako źródła energii.”, „Klimatyczne ABC. Interdyscyplinarne podstawy współczesnej wiedzy o zmianie klimatu,Magdalena Budziszewska, Aleksandra Kardaś, Zbigniew Bohdanowicz (red.), Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2021
Zmiana klimatu to wzrost globalnej temperatury spowodowany emisją gazów cieplarnianych do atmosfery na skutek działalności człowieka. Główną przyczyną emisji gazów cieplarnianych jest spalania paliw kopalnych- głównie węgla, ropy i gazu . Do najważniejszych gazów będących przyczyną efektu cieplarnianego zalicza się dwutlenek węgla (CO2), metan (CH4), podtlenek azotu (NO2). W przeciwieństwie do smogu emisja gazów cieplarnianych jest niewidoczna – nie widzimy ich i nie odczuwamy dwutlenku węgla czy metanu. Zmiana klimatu jest dla nas zjawiskiem bardzo złożonym – wpływa na nią wiele czynników, które do zrozumienia w pełni wymagają wiedzy z wielu obszarów nauki. Docierają do nas informacje o skutkach zmiany klimatu w postaci pożarów, upałów, powodzi czy huraganów. Na chwilę obecną postrzegamy te zjawiska jako pojedyncze skutki, bez patrzenia na wydarzenia przewidywane według różnych scenariuszy za kilku. Nic dziwnego, że może wydawać się abstrakcyjnym zjawiskiem. Pomimo tego nie odczuwamy be zmiana klimatu ma bezpośredni wpływ na nasze życie w chwili obecnej.
Smog to inaczej zanieczyszczenie powietrza powstałe na skutek działalności człowieka. O smogu mówimy, gdy zanieczyszczenie wynika z niskiej emisji spalania węgla (głównie w domowych piecach, kotłach grzewczych) a także zanieczyszczenia energetyczne, pochodzące z procesów związanych z wydobywaniem i spalaniem paliw kopalnych. Używamy tego terminu do określenia obecność w powietrzu gazów takich jak dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, pyły PM10, PM2,5 czy znajdujący się w dymie papierosowym benzopiren. Wśród wymienionych gazów brakuje jednak najbardziej głośnego w przekazie medialnym gazu – dwutlenku węgla (CO2).
Smog jest zjawiskiem, które jesteśmy w stanie zaobserwować bezpośrednio. Nie trzeba być specjalistą w dziedzinie meteorologii, by poprzez obserwację znikających w brudnej mgle szczytów budynków stwierdzić, że w danym dniu występuje smog. Co więcej- z większym stężeniem niż kilka dni temu. Smog jest zjawiskiem widocznym, zarówno pod względem obserwacji zmysłowej, jak i bezpośredniego oddziaływania na nasz organizm. Nietrudno powiązać powikłania zdrowotne z jakością powietrza, które wdychamy. Wpływa na układy narządów w naszym organizmie, będąc przyczyną wielu chorób i powikłań. Smog od kilku lat stał się stałym elementem polskiej debaty publicznej. Nic dziwnego: Według Światowej Organizacji Zdrowia 33 z 50 miast Unii Europejskiej z najbrudniejszym powietrzem leży w Polsce.
Za oba zjawiska odpowiada człowiek. Mają też wspólne źródło: spalanie paliw kopalnych, a co za tym idzie uzależnienie sektorów gospodarki od węgla. Smog jest zjawiskiem występującym w skali lokalnej – nagromadzenie w jednym obszarze emisji spalania węgla, z kotłów grzewczych czy pieców. Zmiana klimatu, przeciwnie – jest zjawiskiem na skalę globalną bez uwzględniania emisji gazów cieplarnianych z poszczególnego terenu. Smog jest zjawiskiem krótkofalowym – występuje w momencie natężenia spalania węgla, głównie w porze zimowej, natomiast zmiana klimatu to zjawisko zapoczątkowane od czasów rewolucji przemysłowej.
Musimy zatem pamiętać, aby traktować zjawiska w inny sposób, aby uczniowie i uczennice potrafili je odróżnić i w odpowiedni sposób odpowiadać na wyzwania związane z ograniczeniem smogu lub z ochroną klimatu.
Bibliografia:
- Czy walcząc ze smogiem powstrzymamy zmiany klimatu?
- Smog widzisz i czujesz, gazów cieplarnianych – nie. “Skutki mogą być katastrofalne”
- Dlaczego politycy pytani o klimat mówią o smogu?
- Klimatyczne ABC
