Artykuł
W dniu 04 marca 2021, w ramach programu „Odpowiadaj na globalne wyzwania – Europa o klimacie” odbył się warsztat on-line, dotyczący zagadnień związanych z konsumpcją i edukacją ekologiczną.
Celem spotkania było:
• wzmocnienie wiedzy na temat konsumpcji i Europejskiego Zielonego Ładu;
• przyjrzenie się zasadom jakości edukacji ekologicznej, w szczególności kompetencjom Uczniów i Uczennic.
• poznanie zadań interdyscyplinarnych w programie Europa o klimacie;
Poniżej przedstawiamy kilka istotnych informacji, które pojawiły się w czasie spotkania, jak i dodatkowe żródła wiedzy oraz materiały umożliwiające międzyprzedmiotowe poruszanie tematyki konsumpcji.
KONSUMPCJA
Na początku spotkania poznaliśmy drogę jaką może przebyć produkt od pola do momentu w którym trafi na nasze talerze. Droga ta może okazać się bardzo długa, ponieważ przed dotarciem na nasze talerze żywność jest przechowywana, przetwarzana, pakowana, transportowana, sprzedawana, a procesy te mogą odbywać się na terenie kilku Państw, lub nawet kontynentów. Wiąże się to m.in. z dodatkową produkcją gazów cieplarnianych podczas transportu. Żyynościokilometry – bo tak określa się odległość, jaką pokonuje żywność, aby dotrzeć do odbiorcy – z roku na rok się zwiększa . Istnieją kalkulatory, które mogą pomóc nam oszacować ile dwutlenku węgla zostało wyemitowanych podczas produkcji wybranego produktu (foodmiles.com).
Sama produkcja żywności, szczególnie ta oparta na hodowli zwierząt wiąże się z wysoką produkcją gazów cieplarnianych, zanieczyszczeniem gleby, powietrza i wody, zużyciem wody (do nawadniania pól, pojenia zwierząt i mycia produktów) oraz zajmowaniem kolejnych terenów pod uprawę (co oznacza mniejszą powierzchnię terenów dla natury). Środki ochrony roślin mogą mieć negatywny wpływ na okoliczną faunę i florę (szczególnie dla owadów, w tym zapylaczy). Próbą oszacowania wpływu, jaki miał na środowisko wyprodukowany składnik jest ślad środowiskowy. Obecnie Unia Europejska pracuje nad uniwersalnym kalkulatorem obliczających ślad środowiskowy żywności, by zapewnić wszystkim obywatelom zrozumiałe informacje środowiskowe, co pozwoli na wybór najbardziej zasobooszczędnych produktów. Wpływ produkcji żywności na środowisko obrazuje również ślad węglowy (ilość wyemitowanych gazów cieplarnianych) i ślad wodny (ilość zużytej wody).
Produkcja i wytwarzanie, ze względu na produkcję gazów cieplarnianych, jest jedną z głównych przyczyn zmiany klimatu, dlatego nasze wybory konsumenckie mają znaczenie (więcej TUTAJ i TUTAJ). Dieta bogata w produkty roślinne, kupowane lokalnie i sezonowo ma zdecydowanie mniejszy ślad środowiskowy niż dieta oparta na produktach pochodzenia zwierzęcego i produktach pochodzących z odległych zakątków świata. Podczas prezentacji poznaliśmy również dobre praktyki i alternatywne sposoby pozyskiwania żywności:
• rolnictwo ekologiczne
• Rolnictwo Wspierane przez Społeczność (RWS)
• kooperatywy spożywcze
• farmy i ogrody miejskie
• zakupy prosto od rolnika
• niemarnowanie żywności (foodsharing, jadłodzielnie)
W zadaniach interdyscyplinarnych dotyczących konsumpcji będziemy zachęcali do przyglądania się wybieranym produktom spożywczym i dokonywania wyborów przyjaźniejszych środowisku i zdrowiu.
EUROPEJSKI ZIELONY ŁAD
W odpowiedzi na wyzwania jakimi są zmiana klimatu i degradacja środowiska,Unia Europejska stworzyła plan działania na rzecz zrównoważonej gospodarki – Europejski Zielony Ład, a w nim strategię „od pola do stołu”.
Do głównych założeń strategii należą:
- zmniejszenie stosowania pestycydów chemicznych i związane z nimi zagrożenia o 50 proc. do 2030 r;
- zminiejszenie straty składników pokarmowych o co najmniej 50 proc., nie dopuszczanie przy tym do tego, aby doszło do pogorszenia żyzności gleby,
- do 2030 r. ograniczenie stosowania nawozów o co najmniej 20 proc.
- rozwój obszarów użytkowanych w ramach rolnictwa ekologicznego, tak aby do 2030 r. stanowiły one 25 proc. powierzchni gruntów rolnych.
Stworzenie środowiska sprzyjającego zdrowemu odżywianiu, w którym łatwo jest wybierać zdrowe i zrównoważone produkty Istotnym elementem wprowadzanych zmian będzie dokonywanie świadomych wyborów przez konsumentów i konsumentki.
EDUKACJA EKOLOGICZNA
Na temat konsumpcji, również w kontekście Europejskiego Zielonego Ładu, warto mówić w szkole. Jest to temat, w którym można wyjaśnić młodzieży wpływ produkcji żywności na środowisko naturalne, klimat i ludzi, jak i wskazać (wspólnie wypracować) sposoby i możliwości zmiany nawyków na lepsze. W programie Europa o klimacie proponujemy realizację edukacji ekologicznej wysokiej jakości, w oparciu o zasady jakości z przewodnika Zielony ład w szkole. Jak i dlaczego warto realizować edukację ekologiczną w szkole podstawowej. Podczas spotkania udało nam się przyjrzeć zasadzie dotyczącej rozwijania wiedzy, umiejętności i postaw oraz kompetencji kluczowych, ponieważ edukacja ekologiczna nie ogranicza się do przekazywania wiedzy, jej wartość tkwi w możliwość wzmacniania rozwoju ucznia i uczennicy.
Udało na się również poznać relację z przeprowadzenia dwóch zadań oferowanych w programie (Jakie możliwości daje nieskoszony trawnik?, które można odnaleźć w materiałach). Zadania zostały przeprowadzone w młodszych i starszych klasach, na zajęciach języka polskiego, geografii i godziny wychowawczej. Zadanie było realizowane we współpray międzyprzedmiotowej. Młodzież była zaangażowana i zmotywowana do podejmowania dodatkowych działań (plany zasadzenia łaki wiosną). Starsi uczniowie i uczennice pracowali dość samodzielnie z materiałami interaktywnymi, co sprzyjało zainteresowaniu się poruszaną tematyką. Nauczycielka prowadząca zajęcia musiała wprowadzić pewne modyfikacje i wesprzeć młodzież klas IV w czytaniu tekstu.
Zachęcamy Państwa do wykorzystania kolejnych dwóch zadań, nawiązywania współpracy międzyprzedmiotowej i wprowadzania modyfikacji, dopasowując materiał do swojej klasy.
Zadania dostępne są na naszej stronie (wraz z załącznikami do pracy w systemie zdalnym):
• Co to jest dobra żywność? – zadanie interdyscyplinarne nr. 3 – klasy IV-VI
• Co to jest dobra żywność? – zadanie interdyscyplinarne nr. 4 – klasy VII-VIII
Zadanie składa się z pięci aktywności na cztery/pięć przedmiotów. Zachęcamy, by z jedną grupą uczniów i uczennic wykonać minimum trzy aktywności – więcej wskazówek znajduje się w treści zadania oraz prostym schemacie pracy z zadaniem interdyscyplinarnym.
Zapraszamy również do zapoznania się z naszą prezentacją podsumowującą warsztat on-line, która dostępna jest w załączniku.
