Artykuł
Poniżej zostały zebrane wywiady i opisy doświadczeń na temat działań, które zostały podjęte w szkołach wielokulturowych, mających na celu uwzględnienie specjalnych potrzeb uczniów i uczennic pochodzenia cudzoziemskiego.
Współpraca władz lokalnych ze szkołami przyjmującymi dzieci cudzoziemskie
W warszawskiej dzielnicy Targówek w 2010 roku otwarty został ośrodek dla cudzoziemców, którzy złożyli wniosek o nadanie statusu uchodźcy. Jest to specjalistyczny ośrodek dla samotnych kobiet i matek. Jego otwarcie wiązało się z pojawieniem się w dzielnicy dzieci uchodźczych w wieku szkolnym. Przedstawiamy zapis z rozmowy przedstawicielki Fundacji na rzecz Różnorodności Społecznej, Natalii Klorek, z Naczelnik Wydziału Edukacji i Kultury w Urzędzie Dzielnicy Targówek – Katarzyną Majdurą. Dotyczy ona kwestii współpracy władz lokalnych ze szkołami przyjmującymi dzieci cudzoziemskie, ze szczególnym uwzględnieniem rozwiązania jakim jest zatrudnienie pomocy nauczyciela ze środków przydzielonych przez organ prowadzący daną szkołę. Rozmowa została przeprowadzona we wrześniu 2012 r.
Wywiad z Małgorzatą Nowak, byłą dyrektorką Zespołu Szkół w Niemcach, który w latach 2006-2012 przyjmował dzieci uchodźcze z pobliskiego ośrodka dla cudzoziemców oczekujących na decyzje w sprawie wniosku o nadanie statusu uchodźcy w Leonowie. W szkole podstawowej zespołu utworzona została dodatkowa świetlica, z której korzystały przede wszystkim dzieci uchodźcze. Rozmowa została przeprowadzona w kwietniu 2013 r.
Działania skierowane do polskich i czeczeńskich dzieci rozpoczynających naukę w szkole podstawowej
Wywiad z Urszulą Jędrzejczyk, nauczycielką ze Szkoły Podstawowej nr 31 im. Lotników Polskich w Lublinie. Wywiad dotyczy działań prowadzonych w roku szkolnym 2011/2012, skierowanych do sześciolatków z Polski i Czeczenii, które rozpoczęły naukę w Szkole Podstawowej nr 31 im. Lotników Polskich w Lublinie. Działania miały na celu m.in. umożliwienie dzieciom poznania przestrzeni szkolnej i zasad panujących w szkole, wzajemne poznanie się rówieśników i rówieśnic, mających w kolejnych latach kontynuować wspólnie naukę, a także grupowe i indywidualne wsparcie dla dzieci biorących udział w projekcie, mające pozwolić im lepiej korzystać z lekcji. Działania prowadzono w ramach projektu „OBCY? Zbliżenia – edukacja przez zabawę”, realizowanego przez Stowarzyszenie „Dla Ziemi”. Rozmowa została przeprowadzona w sierpniu 2013 r.
„Amaro Strychos”-polsko-romska szkolna świetlica integracyjna w Bytomiu
Wywiad z Agatą Kołodziejczyk, pedagogiem szkolnym oraz nauczycielką wspomagającą edukację dzieci romskich w Szkole Podstawowej nr 16 im. Marii Konopnickiej w Bytomiu. Wywiad dotyczy świetlicy „Amaro Strychos”, która od końca 2012 roku działa w Szkole Podstawowej nr 16 im. M. Konopnickiej w Bytomiu. Korzystają z niej dzieci romskie i polskie, uczące się w szkole, ale świetlica jest także miejscem wydarzeń skierowanych do dorosłych Romów i Romek. Świetlica jest przykładem działania prowadzonego na poziomie szkoły, pozwalającego na większe zaangażowanie w życie szkolne danej grupy mniejszościowej uczniów i uczennic, przy jednoczesnym pielęgnowaniu i poszanowaniu jej odrębności, niezależnie od ich narodowości czy pochodzenia. Może być ono traktowane jako wspierające i promujące dialog międzykulturowy na poziomie szkoły i społeczności lokalnej oraz zwalczające stereotypy i uprzedzenia.
Wywiad z Bogumiłą Chisi, wicedyrektorką Szkoły Podstawowej nr 258 im. gen. Jakuba Jasińskiego w Warszawie. Szkoła Podstawowa nr 258 w Warszawie (dzielnica Praga-Północ) jest jedną z dziewięciu szkół, które w roku szkolnym 2014/2015 rozpoczęły współpracę z Fundacją na rzecz Różnorodności Społecznej (FRS) polegającą na opracowaniu i wdrożeniu szkolnych zasad równego traktowania (szkolnego Kodeksu Równego Traktowania – KRT). Wywiad z wicedyrektorką szkoły, Bogumiłą Chisi, pozwala spojrzeć na ten proces z perspektywy dyrekcji szkoły, zobaczyć wyzwania i korzyści, jakie się z nim wiążą oraz zapoznać się z praktycznymi doświadczeniami kadry pedagogicznej i całej społeczności szkolnej.
Artykuł ma na celu przedstawienie wybranych doświadczeń zagranicznych z Walii, Norwegii i Anglii w zakresie wsparcia dla uczniów i uczennic „innojęzycznych”. Tym mianem w artykule są określane dzieci i młodzież, dla których język używany w systemie edukacji w danym kraju jest językiem dodatkowym (ang. additional language) – kolejnym po języku lub językach używanych w kraju pochodzenia lub w domu w przypadku dzieci, które migrowały (np. w przypadku przebywających w Polsce dzieci pochodzących z Czeczenii język polski używany w szkole jest językiem drugim lub trzecim po czeczeńskim i/lub rosyjskim). Tekst ma dostarczyć podstaw do refleksji w zakresie równego traktowania w edukacji, mogących mieć zastosowanie w odniesieniu do pracy osoby zatrudnionej w charakterze pomocy nauczyciela i/lub asystenta międzykulturowego czy asystentki międzykulturowej.
Artykuł ma na celu przedstawienie wybranych działań podejmowanych przez szkoły, organizacje pozarządowe i osoby prywatne w Polsce, które są skierowane do dzieci i młodzieży z doświadczeniem migracyjnym oraz związane z tożsamością narodową, etniczną, językową i religijną/pozwalające pielęgnować kulturę kraju pochodzenia. Część opisywanych inicjatyw wyłoniono w trzeciej edycji organizowanego corocznie od 2012 roku konkursu Fundacji na rzecz Różnorodności Społecznej dotyczącego edukacji wielokulturowej.
Ukryty program szkoły a równy dostęp do edukacji. Wybór tekstów
Publikacja składa się z 9 artykułów zagranicznych, przetłumaczonych na język polski, krytycznie analizujących takie zagadnienia jak równe traktowanie, zjawisko dyskryminacji czy wykluczenie w środowisku szkolnym ze względu na pochodzenie kulturowe, etniczne, narodowego, czy wyznanie. Teksty zostały napisane w oparciu o wyniki badań prowadzonych przez naukowców w Irlandii, Stanach Zjednoczonych, Anglii i Szwecji. Mimo odwoływania się do doświadczeń zagranicznych, artykuły dotykają problematyki i opisują sytuacje, które będą łatwo rozpoznawalne dla osób pracujących w systemie oświaty w Polsce i mających doświadczenie w pracy z uczniami i uczennicami migranckimi. Nazywają problemy i trudności wprost oraz rozważają rozwiązania, które mogą okazać się inspirujące i praktyczne także w polskim kontekście. Artykuły diagnozują różnorodne czynniki, praktyki i normy warunkujące równy dostęp do edukacji dzieci migranckich, dzięki temu stanowią cenny wkład do debaty na ten temat, która ma miejsce w Polsce.
Innowacyjne rozwiązania w pracy z dziećmi cudzoziemskimi w systemie edukacji. Przykłady praktyczne
Publikacja jest zbiorem 11 artykułów napisanych przez nauczycielki i inne osoby pracujące w instytucjach oświatowych w Polsce. Każdy z tekstów poświęcony jest autorskim działaniom, podejmowanym w placówkach przyjmujących dzieci cudzoziemskie w Polsce (w szczególności uczniów uchodźczych i uczennice uchodźcze), mającym przyczynić się do powstania zintegrowanej społeczności szkolnej i placówki wielokulturowej. Wśród działań i rozwiązań opisanych w publikacji znajdują się m.in. zatrudnienie w szkole pomocy nauczyciela lub osoby pracującej jako asystent międzykulturowy czy asystentka międzykulturowa, działania skierowane do polskich rodziców i opiekunów, zwiększające ich wiedzę na temat uchodźstwa i migracji, oraz działania wspierające naukę języka polskiego jako drugiego. Książka stanowi cenny zapis wyzwań stających przed placówkami oświatowymi, przyjmującymi dzieci cudzoziemskie, oferując jednocześnie konkretne rozwiązania, opisane przez osoby mające praktykę w pracy z uczniami i uczennicami cudzoziemskimi.
