Poznaj kulturę i naród ukraiński poprzez literaturę, muzykę i film

Informacje o materiale

Data dodania: 22.03.2022

Grupa docelowa: Wychowawcy, Nauczyciele świetlicy, Nauczyciele przedmiotowi, Bibliotekarze

Artykuł

Co wiemy o Ukrainie i jej mieszkańcach i mieszkankach, którzy teraz znaleźli się w wyjątkowo trudnej sytuacji i którzy szukają schronienia w Polsce? Zachęcamy do rozmawiania w klasie o tym, co dzieje się za naszą wschodnią granicą i o ludziach, którzy są dotknięci tą niewyobrażalną tragedią. Rozmawiajmy jednak nie tylko o wojnie, ale też spróbujmy lepiej poznać Ukraińców i Ukrainki przez zaznajomienie się z ich kulturą lub z dziełami, które na temat Ukrainy powstały. Nie tylko poczujemy się bliżej nich, ale też oddamy cześć dziedzictwu narodowemu Ukrainy.

Ukraińcy i Ukrainki od lat współtworzą nasze społeczeństwo – są naszymi kolegami i koleżankami z pracy i szkoły, sąsiadami i sąsiadkami. Przyjeżdżają do Polski uczyć się, pracować, zakładać rodziny. Krakowski zespół analityków firmy Picodi na początku tego roku zebrał dane i oszacował, że w Polsce mieszka 1 mln 323 tys. osób z Ukrainy.

Inwazja Rosji na Ukrainę sprawiła, że kolejne dziesiątki tysięcy osób próbują znaleźć schronienie w naszym kraju, a Polacy i Polki solidaryzują się z sąsiadami i robią, co w ich mocy, aby zapewnić im wsparcie w tej trudnej sytuacji.

Wspólnie w klasie poznawajcie ukraińską literaturę, film i muzykę

Młodzież też jest świadkiem tych wydarzeń i może czuć potrzebę, aby rozmawiać na ten temat i włączyć się w działania. Jedną z propozycji, co można zrobić w klasie, jest zapoznanie się z tworami ukraińskiej kultury. Nie tylko, aby lepiej poznać sąsiadów, ale też aby podkreślić, że Ukraina ma własną niezależność, państwowość i dziedzictwo narodowe.

Zebraliśmy dla Was propozycje ukraińskiej, lub takiej, która o tym kraju opowiada, literatury pięknej, filmu i muzyki spośród których mamy nadzieję, że będziecie mogli wybrać coś dla siebie.

LITERATURA PIĘKNA

Dla młodszych:

Pan przeprowadził specjalną lekcję o Ukrainie. Pokazał ją na mapie, opowiedział o historii, ale jak doszedł do dzisiejszych czasów, to myślał, że będę chciał coś opowiadać. Ale nie chciałem, bo i tak by nic z tego nie zrozumieli. Nie potrafiłbym im opowiedzieć o tym, co działo się w naszym mieście – czytamy we fragmencie książki, która opowiada historię ukraińskiej rodziny, która z powodu wojny została ewakuowana do Polski. Romek i jego rodzeństwo mimo, że w obozie zostali ciepło przyjęci, nie przestają tęsknić za domem i o niego pytać. Ta lektura może nie tylko pomóc lepiej zrozumieć, co znaczą trudne słowa jak „ewakuacja”, „uchodźstwo”, ale też lepiej wyobrazić sobie, co mogą czuć osoby, które tego doświadczyły.

Ilustrowana książka o tym, że wojna nie ma serca ani litości, ale która aby o tym opowiedzieć używa pięknych ilustracji i metafor. Rondo to miasto, które żyje swoim spokojnym rytmem. Ukochaną przez mieszkańców i mieszkanki codzienność zakłóca przybycie Wojny. Nikt się jej nie spodziewał ani tego, jak zmieni życie miasta i że przyniesie ze sobą chwasty i mrok. Danko, Zirka i Fabian, główni bohaterowie, starają się stawić czoła Wojnie w miarę swoich słabych możliwości…

Dla starszych:

Autor to współczesny ukraiński poeta, prozaik, piosenkarz, eseista i tłumacz. W książce „Dwanaście kręgów” przedstawia trochę kryminalną, ale fascynującą opowieść o współczesnej Ukrainie, gdzie „Wszystko, czego sobie życzymy, o czym myślimy i czego się spodziewamy, z pewnością nam się przydarzy. Sęk w tym, że zawsze za późno i zawsze jakoś inaczej”.

„Moscoviada” z kolei opowiada o ukraińskim studencie, poecie, który tak jak wielu innych młodych z republik radzieckich, mieszka w moskiewskim akademiku.

Autor to ukraiński poeta, pisarz, eseista i tłumacz z języka niemieckiego, który mieszka w Charkowie. Za swoją twórczość otrzymał wiele nagród, w tym. Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus 2015 za powieść Mezopotamia, Nagrody „Mosty Berlina” oraz Nagrody im. Josepha Conrada. Jego książki przetłumaczono na szesnaście języków. Dwie pierwsze zaproponowane przez nas powieści to liryczne opowieści, które choć nie połączone ze sobą ściśle, zabierają nas do Ukrainy widzianej oczami autora. „Woroszyłowgrad: z kolei jest połączeniem powieści drogi i powieści łotrzykowskiej, pełnej przygód i zagadek.

Śniadanko to ukraińska poetka, pisarka, dziennikarka, tłumaczka, członkini Związku Pisarzy Ukraińskich, która mieszka we Lwowie. Jej książka opowiada o dojrzewaniu Ołesi Podwieczorkówny – pierwszych miłościach dziewczyny, konflikcie z rodzicami, ważnych decyzjach.

  • Andrij Bondar „Cerebro, eseje o życiu na Ukrainie i w Polsce” [dostępne online]

Andrij Bodnar to poeta, prozaik, tłumacz, eseista. Urodził się w 1974 r. w Kamieńcu Podolskim, a aktualnie wraz z rodziną mieszka w Kijowie. Laureat nagrody Wydawnictwa „Smołoskyp” (1997). Jego twórczość przetłumaczono na dziesięć języków. Zbiór „Cerebro”, nagrodzony tytułem Książki Roku BBC Ukraine 2018, to szesnaście opowiadań, które przedstawiają rzeczywistość ukraińską i polską, a obiektywna prawda, fikcja i subiektywne odczucia przeplatają się między sobą.

Kurkow to ukraiński pisarz i scenarzysta filmowy pochodzenia rosyjskiego. Pisał zarówno po ukraińsku, jak i po rosyjsku. W swoich powieściach opisuje współczesną rzeczywistość ukraińską. Jego najbardziej znanym utworem jest „Kryptonim Pingwin” – opowieść o Wiktorze, niespełnionym pisarzu w średnim wieku, który mieszka z pingwinem Miszą.

LITERAUTRA WOJENNA

To niezwykle realistyczna opowieść o wojennej codzienności Donbasu. Trzydziestopięcioletni nauczyciel Pasza musi odebrać z internatu siostrzeńca i wrócić z nim do domu. Byłoby to proste, gdyby nie wojna, która zmieniła ich świat w miasto widmo.

Rafiejenko podejmuje temat wojny, która na zawsze zmieniła region, który jest jego ojczyzną – wschodnią Ukrainę. Donbas zamienił się w piekło na ziemi, a decyzje jego mieszkańców mają wpływ nie tylko na ich życie, ale też na los całej Ukrainy. Fragmenty książki są dostępne online.

Zachęcamy też do zapoznania się z ukraińską poezją:

Lubow Jakymczuk to poetka, która pochodzi ze wschodniej Ukrainy, z obwodu ułańskiego. Teraz pisarka mieszka w Kijowie, ale w rodzinnych stronach zostali jej rodzice, babcia i siostra. Nawet podczas ciężkich walk, kiedy brakowało prądu i wody, nie chcieli opuścić domów. Wiersze Jakymczuk dotykają między innymi emocji związanych z niemożnością skontaktowania się z bliskimi, gdy linie telefoniczne nie działały, niepokojem związanym z wojną. Wiersze przełożyła tłumaczka Aneta Kamińska.

  • Hałyna Petrosaniak

Hałyna Petrosaniak to ukraińska poetka i tłumaczka z języka niemieckiego. Laureatka Nagrody Huberta Burdy dla poetów z Europy Środkowej i Wschodniej (2007) oraz Nagrody im. Iwana Franki (2010).

Część przetłumaczonej na język polski poezji Petrosaniak dostępnych jest online tutaj.

LITERATURA FAKTU

Lepiej zrozumieć sytuację w Ukrainie, kontekst wydarzeń i historię mogą pomóc pozycje z literatury faktu, reportaże i książki historyczne. Oto kilka z wielu, które warte są uwagi:

Paweł Pieniążek to młody, ale doświadczony dziennikarz, który relacjonował konflikty w Iraku, Afganistanie, Syrii i Ukrainie. W „Pozdrowieniach z Noworosji” reporter opisuje narodziny konfliktu i tłumaczy jego konsekwencje. W książce „Wojna, która nas zmieniła” znajdziemy z kolei historie wojskowych i cywili z obydwu stron frontu – o ich codzienności i marzeniach o powrocie do normalności.

Zabużko, ukraińska pisarka, poetka i eseistka, w swoim najnowszym zbiorze esejów przygląda się Europie trawionej przez populizm i radzi, jak można radzić sobie ze współczesnymi problemami za pomocą kultury.

O tym, czym jest Europa Środkowa, o swojej tożsamości, o tym, co nas łączy, a co różni pisze dwóch autorów – z Polski i Ukrainy.

Tania Malarczuk to ukraińska pisarka, eseistka i dziennikarka. Esej „Jedzenie i picie”, został opublikowany jako część publikacji „Kobiety w czasach przełomu” Fundacji Boella, który opowiada o przemianach w Ukrainie z perspektywy kobiet. Publikacja dostępna online.

Szczerek proponuje czytelnikowi szerokie spojrzenie na Ukrainę jako państwo w procesie przemian, na to, co w niej pięknego, zabawnego, a co przerażającego.To powieść o najnowszej historii Ukrainy, ale wychodząca poza same wydarzenia, taka, która próbuje pokazać prawdziwego ducha narodu.

Rozprawa o trudnych momentach w historii, o mechanizmach, jakie prowadzą do sytuacji w której sąsiedzi mordują się nawzajem ale też o tym, że są ludzie, którzy przeciwstawiają się złu.

Polski reporter podróżuje przez Ukrainę, kraj pogrążający się w wojnie. Ale nie tylko niej to jest książka. Opowiada również o życiu w zwykłych ukraińskich miasteczkach i o tym, co dalej po zwycięstwie Majdanu.

FILM

Film dokumentalny, który opowiada o ukraińskiej rodzinie, która mieszka na pierwszej linii frontu w Donbasie. Rodzina ta kocha kino i postanawia nakręcić film o sobie i swoim życiu w trakcie wojny.

Film dostępny na VOD.

  • „Donbas”, reż. Sergiej Łoźnica

Łoźnica jest jednym z najważniejszych współczesnych ukraińskich reżyserów. Akcja jego dramatu z 2018 roku rozgrywa się w Donbasie, gdzie wojna i walki przeplatają się z codziennym życiem.

Film można obejrzeć online tutaj.

  • „Moje myśli są ciche”, reż. Antonio Lukich

Młody mężczyzna, który mieszka w Kijowie, doświadczył w ostatnim czasie wielu niepowodzeń. Dostaje jednak szansę, by zacząć od nowa. Podejmuje pracę, która ma pozwolić mu na wymarzony wyjazd do Kanady.

Film obejrzycie online tutaj.

Więcej ukraińskich filmów z legalnego źródła z tłumaczeniami na angielski znajdziecie tutaj.

MUZYKA

A może Wy i Wasi uczniowie i uczennice jesteście ciekawy ukraińskich twórców muzycznych? Przygotowaliśmy zestawienie, w którym każdy znajdzie coś dla siebie.

Playlisty ze współczesną muzyką ukraińską: https://open.spotify.com/playlist/68gozicb3aRuMhvQ7UaZ2b?si=67882ae8fc934eee, https://open.spotify.com/playlist/4l6p031ldkgJYPwrFsoQcj?si=7fe9dc082ae04b37

  • Kazka – ukraiński popowy zespół muzyczny założony w 2017 w Kijowie przez wokalistkę Oleksandrę Zaricką i gitarzystę Mykytę Budasza.
  • Kalush to ukraiński zespół, który gra muzykę rap i hip hop, założony przez rapera Ołeha Psiuka, multiinstrumentalistę Ihora Didenczuka oraz DJ-a MC Kilimmena w 2019. Został nazwany na cześć rodzinnego miasta Ołeha Psiuka.
  • Onuka – zespół muzyczny, założony w 2013 roku przez producenta Jewhena Fiłatowa i wokalistkę Natę Żyżczenko. Zespół tworzy muzykę eksperymentalną, elektroniczną i folkową. Słowo „onuka” (ukr. „wnuczka”) jest nawiązaniem do Ołeksandra Szlonczyka, dziadka Nataliji Żyżczenko.
  • 5’nizza (Piatnica) – zespół powstał w Charkowie. Łączy różne style muzyczne, od reggae, ragga przez hip-hop i beatbox po muzykę kabaretową, jazzową i punk rockową. Grupa tworzy muzykę w języku rosyjskim oraz ukraińskim.
  • Panivalkova to kobiece multi-instrumentalne trio z Ukrainy. Swoją muzykę określają mianem ,,wrażliwego minimalizmu’’ Tworza teksty, będące kombinacją czułości i błyskotliwej ironii.
  • DachaBracha – ukraińska grupa gra muzykę etniczną, która zawiera elementy folkowe z różnych stron świata. Nazwa zespołu pochodzi od staroukraińskich słów „dawać i brać”.
  • Dakh Daughters – zespół siedmiu ukraińskich kobiet. Wyrósł z kijowskiego teatru eksperymentalnego Dakh. Ich występy na żywo łączą w sobie elementy kabaretu, punka, rocka i rapu z ukraińską muzyką ludową. Nieokiełznana kreatywność Dakh Daughters Band uczyniła z nich jeden z symboli kraju w walce o demokrację.
  • Alyona Alyona – fenomen ukraińskiej muzyki rapowej. Pochodzi z dwutysięcznej Kapitanivki w okręgu kirowohradzkim w samym środku Ukrainy. Zaczęła od klipu domowej roboty do utworu „Ribki”, który pojawił się na YouTube jesienią 2018 roku i z miejsca zyskał popularność.
  • Okean Elzy – ukraiński zespół pop-rockowy, założony w 1994 roku we Lwowie. Liderem i wokalistą grupy jest Swiatosław Wakarczuk.
  • Haydamaky – zespół powstał w 1991 roku pod nazwą Aktus i bardzo szybko zdobył popularność na undergroundowej scenie Kijowa. Grają mieszankę ska, reggae, rocka, dubu i tradycyjnej muzyki ukraińskiej.
  • Plach Jeremiji – ukraińska grupa rockowa z Lwowa. Piosenki Płacz Jeremiji są z reguły poważną, filozoficzną poezją przy akompaniamencie muzyki rockowej.

Podobne materiały

Film lub webinarium

Moc motywacji. Naładuj samorząd uczniowski nową energią!

Zobacz
Film lub webinarium

Doświadczenie i młodość, czyli o dialogu międzypokoleniowym w...

Na szkolnych korytarzach spotykają się doświadczeni nauczyciele oraz tacy, którzy dopiero weszli do zawodu.
Zobacz
Publikacja

Zarządzanie konfliktem w szkole – ujęcie całościowe

Zobacz
Film lub webinarium

Od dostępności do zaangażowania – czyli po co...

Projektowanie dostępnego uczenia się (UDL) to nowoczesne podejście do nauczania, które pozwala tworzyć lekcje uwzględniające potrzeby wszystkich
Zobacz
Artykuł

ARTYKUŁ. Jak mówić do klasy, w której są...

Mówienie do klasy, w której są osoby z doświadczeniem migracji, wymaga wrażliwości i zrozumienia sytuacji uczennic i
Zobacz
Artykuł

ARTYKUŁ. Współpraca nauczycieli w szkole jako kluczowy element...

Jednym z elementów zmiany w szkole, który obserwujemy w ostatnich latach, jest rosnące docenianie efektu współpracy nauczycieli
Zobacz
Dobra praktyka

Dobre praktyki w zakresie zaspokajania potrzeb uczniów –...

Materiał opisuje dobre praktyki w zakresie integracji edukacyjnej na poziomie działań podejmowanych przez nauczycieli i nauczycielki.
Zobacz
Dobra praktyka

Dobre praktyki z zakresu integracji edukacyjnej – dla...

Materiał opisuje dobre praktyki w zakresie integracji edukacyjnej na poziomie działań podejmowanych przez dyrektorów i dyrektorki.
Zobacz
Artykuł

ARTYKUŁ. Konflikty w szkole. Jak nauczyciele i rodzice...

Materiał jest próbą odpowiedzi na potrzebę szukania porozumienia między nauczycielami/kami a rodzicami i opiekunami uczniów i uczennic.
Zobacz
Materiał graficzny

INFOGRAFIKA. Konflikty w szkole. Jak nauczyciele i rodzice...

Każda różnica zdań jest dobra, jeśli odpowiednio ją przepracujemy i zastanowimy się, co konstruktywnego może nieść ze
Zobacz
Film lub webinarium

Partycypacja uczniowska w edukacji kulturowej

Działania partycypacyjne są kluczowym elementem pracy ze sztuką. W ramach programu „Szkoła twórczych praktyk” eksperci edukacji kulturowej
Zobacz
Film lub webinarium

Działajmy wspólnie. Partnerstwa w projektach uczniowskich

Projekty partnerskie, działania partycypacyjne, diagnoza potrzeb i potencjałów – brzmi poważnie, prawda? A jednak wszystkie te elementy
Zobacz
Biblioteka materiałów

Chcesz usystematyzować swoją wiedzę z tego obszaru?

Przejdź do sekcji TEMATY