Artykuł
Na etapie edukacji wczesnoszkolnej, kiedy dzieci rozpoczynają naukę czytania, szczególnie ważna jest praca z nimi wokół książki. Nauczyciele i nauczycielki są niejednokrotnie inicjatorami czytelniczymi dla tych, którzy nie mieli takiego kontaktu w rodzinie. Mają też duże pole do pracy z uczniami i uczennicami, którzy czytanie postrzegają nie jako rozrywkę czy przyjemność, ale jako nudne, czasem trudne i wymagające zajęcie. Zamiast niego wybierają inne aktywności – telewizję, gry, internet, sport.
Jak zrobić, żeby uczniowie i uczennice chcieli czytać, uczyli się czytać samodzielnie i chętnie sięgali po książki w czasie wolnym?
Przedstawiamy 10 rad, które przyczynią się do sukcesu czytelniczego w waszej klasie.
1. Daj uczniom i uczennicom czas i przestrzeń
Kiedy czyta dorosły, zazwyczaj przygotowuje wcześniej kubek ulubionej herbaty albo kawy. Zasiada w fotelu lub układa się na
sofie, ma poduszkę, ulubiony kocyk albo domowego pupila w nogach. Często czyta też w łóżku, przed snem. Jak czytają dzieci w klasie szkolnej? Siedząc w ławce, po kolei, często na głos, po jednym zdaniu, gubiąc często wątek, stresując się czytaniem głośnym i w obecności rówieśników i rówieśniczek. A gdyby tak zorganizować czytanie na poduchach, w namiotach zrobionych wcześniej z ławek i kocy, leżąc na dywanie z przygotowanym podczas przerwy kakao w termosie? Zadbajcie o przyjemny klimat do czytania. Pozytywne emocje, spokój, komfort będą sprzyjać okazjom czytelniczym. Z czasem dzieci same będą się upominać o takie chwile.
2. Znajdź światło na stronach
Przy proponowaniu dzieciom lektur z kanonu lub spoza niego warto zwrócić uwagę nie tylko na wielkość czcionki i objętość tekstu. Bardzo ważne jest także światło na stronie, czyli to, żeby tekst przeplatany był ilustracjami czy komiksami. Takie rozmieszczenie, które sprawia, że dziecko nie widzi całej zadrukowanej gęsto strony, ale kilka zdań lub nawet słów, sprawi że nawet grubsza książka nie będzie go zniechęcała.
3. Poznaj zainteresowania i znanych bohaterów
Książka nie będzie zniechęcała pod warunkiem, że będzie dla dziecka ciekawa i zgodna z jego/jej zainteresowaniami, pasjami. Nawet jeśli bohaterami będą postaci z gry Minecraft, kucyki albo znane i lubiane zwierzaki z kreskówek czy filmów, pozwólmy im buszować w książkach ciekawych dla nich samych. Zgodnie z teorią, że lubimy to co znamy, książki z obszaru zainteresowań uczniów i uczennic pomogą w przekonaniu ich do siebie.
4. Pozwól śmiać się w głos
Jeśli czytanie ma się uczniom i uczennicom podobać i przyjemnie kojarzyć, to musi być to czynność zabawna. Znajdź w książkach humor. Pozwól czytać lektury, które wywołają głośne salwy śmiechu. Nie zawsze będzie to humor zrozumiały dla dorosłego. Może się wydawać abstrakcyjny czy absurdalny, ale ma bawić dziecko, nie nauczyciela. Pamiętając o tym, że dorośli także sięgają po lektury czy seriale bardziej i mniej ambitnie, próbujcie reagować na te śmiechy ze zrozumieniem i może śmiejcie się wspólnie. Kiedy uczniowie i uczennice zobaczą wyraz pełen dezaprobaty na ich wesołą reakcję, to na pewno nie pomoże im to w złapaniu bakcyla książkowego.
5. Pokazuj różnorodność, gatunków i form literackich, także współczesnych
Wydawnictwa książki dziecięcej przechodzą obecnie renesans. Kiedy ostatnio byliście w dobrej księgarni dziecięcej lub odwiedziliście bloga czytelniczego? Staraj się być na bieżąco. Pokazuj uczniom i uczennicom różne rodzaje książek: obrazkowe, komiksy, sensoryczne, z ruchomymi ilustracjami, trójwymiarowe, z otwieranymi okienkami, w 3d, pisane alfabetem Brajla. Będą zachwycone możliwością obcowania z tak różnorodnymi wytworami kultury i na pewno znajdą coś dla siebie.
6. Wędruj szlakiem książki i papieru
Odwiedzaj z klasą miejsca związane z książkami i zapraszaj gości. Dobrym pomysłem jest wizyta w lokalnej księgarni, inspirująca lekcja w bibliotece, drukarni, introligatorni. Zapraszaj gości, którzy opowiedzą o procesie wydawniczym oraz twórczym. Spotkanie z autorem, ilustratorem czy pracownikiem wydawnictwa będzie okazją do zaspokojenia ciekawości dzieci w tym obszarze. Nauka i doświadczanie przez zabawę, odkrywanie, spotkanie to najlepsze co możesz im zapewnić.
7. Baw się i graj w oparciu o treści książek
Zaproponuj klasie stworzenie zabaw, eksperymentów w oparciu o przeczytane książki. Mogą to być gry terenowe (podchody na terenie boiska szkolnego), gry planszowe czy twórcze. Możecie stworzyć wspólnie escape room w bibliotece szkolnej. Spojrzenie na czytanie jak na inspirację i punkt wyjścia do zabaw i aktywności znajdzie wielbicieli wśród fanów rozrywek cyfrowych i amatorów sportów. Tych, którzy nie usiedzą spokojnie z książką, nie zmuszajmy do tego. Przyjmijmy zasadę “Czytaj nawet chwilę, a potem działaj, graj i twórz”.
8. Rozmawiaj o uczuciach i doświadczeniach, nie o przebiegu akcji
Traktuj dzieci poważnie podczas rozmów o przeczytanej książce. Nie pytaj standardowo o bohaterów i przebieg wydarzeń. Zapytaj, jak się czuli, czytając o przygodach danego bohatera. Czy kiedyś mieli podobną sytuację albo co by zrobili na jego miejscu? To obudzi empatię i głębokie myślenie o przeczytanej historii. Poczucie bycia wysłuchanym i możliwość dzielenia się swoimi odczuciami może być ważniejsze niż test z tego ile zapamiętali z lektury.
9. Zamiast przymusu, presji i kontroli – zaprezentuj czytanie wieloaspektowo
Dotrzyj do wszystkich swoich uczniów i uczennic, uwzględniając ich doświadczenia czytelnicze i temperamenty. Do aktywnych poprzez zabawę i działanie (punkt 7 ), do wstydliwych przez klimatyczne kąciki czytelnicze (punkt 1). Pokazuj tę formę aktywności jako relaks, eksperymentowanie, działanie czy punkt wyjścia do rozmowy o rzeczach ważnych. Działaj wieloaspektowo, zrywając ze stereotypem tej czynności jako nudnej i kojarzącej się ze szkolną dyscypliną.
10. Bądź przykładem z książką w ręku. Niech dzieci widzą, że sami też czytacie.
Materiał powstał podczas akcji „Czytam sobie! Pierwsza klasa” realizowany przez program “Szkoła ucząca się” oraz wydawnictwo Harper Collins.
