Opis materiału
„Wytrwałość to postawa, które polega na podejmowaniu wysiłku adekwatnego do zadań pomimo przeszkód lub trudności. Człowiek wytrwały nie poddaje się, kiedy przychodzi porażka, a swoje błędy wykorzystuje do uczenia się” – czytamy w publikacji „Jak rozwijać kompetencję zarządzania sobą w szkole?”.
O wytrwałość rozmawialiśmy podczas webinarium „Jak rozwijać wytrwałość uczniów i uczennic?” z cyklu „Odporna szkoła”. Naszymi gościniami były:
- Bernadetta Czerkawska – trenerka i nauczycielka języka polskiego oraz historii. Współpracuje z radami pedagogicznymi i kadrą kierowniczą w oświacie. Autorka publikacji dla nauczycieli, współpracuje m.in. z Centrum Edukacji Obywatelskiej, IBE, ORE.
- Małgorzata Herrera-Szydłowska – nauczycielka gry na instrumencie w szkole muzycznej pierwszego i drugiego stopnia.
- dr Magdalena Śniegulska – psycholożka, psychoterapeutka, dydaktyczka. Zajmuje się psychologią rozwojową dzieci i młodzieży, zaburzeniami zachowania i interwencją kryzysową. Naukowo interesuje się psychologią zdrowia oraz neuropsychologią.
Po co nauczycielom wytrwałość uczniów?
Dzięki wytrwałości uczniowie i uczennice:
- pracują nad zadaniem, dopóki go nie kończą,
- wkładają dodatkowy wysiłek, gdy praca staje się trudna,
- nie poddają się, kiedy popełniają błąd,
- zawsze kończą to, co zaczynają,
- realizują zaplanowane cele,
- nie porzucali zadań, które rozpoczęli, jeśli okażą się trudniejsze, niż się spodziewali.
Rozwijanie kompetencji jest procesem
Bernadetta Czerkawska stwierdziła w czasie webinarium, że „Wytrwałość to kompetencja, która potrzebuje czasu”. Systematyczne rozwijanie kompetencji odbywa się w czterech etapach:
- Dogłębne zrozumienie charakteru kompetencji i monitorowanie ich rozwoju.
Nauczyciel musi rozumieć, na czym polega dana kompetencja i jak objawia się u ucznia, czyli po czym pozna, że uczeń jest wytrwały. Nauczyciel musi również wyposażyć uczniów w odpowiedni język, np. wyjaśnić, czym jest odroczona gratyfikacja. - Stworzenie w szkole klimatu sprzyjającego rozwoju kompetencji.
Atmosfera w klasie sprawia, że uczniowie czują się bezpiecznie. Wiedzą, że mogą popełniać błędy, by się uczyć. - Zarządzanie uczniem: dobór metod dopasowanych do oczekiwanych efektów i kompetencji.
Dopiero na tym etapie dopasowujemy metody pracy do kompetencji, którą chcemy rozwijać oraz do etapu. - Budowanie zaangażowania uczniów w rozwoju kompetencji.
Włączenie uczniów w proces uczenia się i rozmowa o etapach tego procesu.
Więcej na ten temat przeczytasz w publikacji „Dydaktyka rozwoju kompetencji proinnowacyjnych”.
Jak tworzyć w szkole warunki do rozwijania wytrwałości?
Przykład nauczycielskich praktyk:
- praca z celami i kryteriami sukcesu – na ten temat przeczytasz w pierwszej strategii oceniania kształtującego
- informacja zwrotna – o tym przeczytasz w trzeciej strategii oceniania kształtującego i w artykule na blogu „Co warto wiedzieć o informacji zwrotnej?”
- praca z błędem – na ten temat przeczytasz w artykule „Jak wykorzystać potencjał błędu, by stał się twórczy, a nie destrukcyjny?”
- refleksja uczniowska nad procesem uczenia się – o tym dowiesz się więcej z piątej strategii oceniania kształtującego, a w publikacji „Jak rozwijać kompetencję zarządzania sobą w szkole znajdzie?” znajdziesz przykładową kartę samooceny rozwoju wytrwałości
- planowanie – praca nad dłuższym zadaniem (np. projekt uczniowski) powinna rozpoczynać się od etapu planowania zadań. Warto zaplanować z uczniami czas na planowanie działań i określić, czy jest to praca indywidualna, w parach czy grupach.
- wykorzystanie języka – by uczniowie potrafili mówić o wytrwałości, nauczyciel musi dostarczyć im odpowiedniego języka np. poprzez komunikaty: „Wytrwale pracujesz”, „Jeśli miałeś/aś problem z pracą domową, pokaż mi proszę swoje próby”, „Widzę, że podejmujesz wysiłek. Spróbuj jeszcze raz”.
Inicjatywa finansowana przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy Norweskich i EOG w ramach Funduszu Współpracy Dwustronnej.
Webinarium organizowane jest przy współpracy programu „Szkoła ucząca się”. Program ten jest przedsięwzięciem Centrum Edukacji Obywatelskiej i Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności, realizowanym przez CEO.