Fundamenty oceniania kształtującego

Informacje o materiale

Autor/-ka: Janina Stojak

Data dodania: 09.10.2021

Grupa docelowa: Nauczyciele przedmiotowi, Dyrektorzy

Artykuł

Ocenianie kształtujące w swej istocie, to otwarta i uczciwa relacja pomiędzy podmiotami procesu uczenia się zachodzącego w szkole. Sednem tej relacji jest stan (status? sytuacja?), na który umawiają się strony tego procesu: uczennice i uczniowie, rodzice oraz nauczycielki i nauczyciele.

Dzięki takiej relacji i poczuciu bezpieczeństwa, który z niej wynika, w szkole może mieć miejsce dogłębne uczenie się. 

Jeśli zatem mowa o fundamentach oceniania kształtującego należy wskazać następujące kwestie:

Bieżąca komunikacja nauczycielek i nauczycieli z uczennicami i uczniami o tym, czego i jak się uczą, czyli informacja zwrotna. 

Trzeba zadbać, aby informacja zwrotna była użyteczna. Powinna być przekazywana na bieżąco, konkretna i zawierać sugestie jak można poprawić wykonane zadanie.

Informacja zwrotna nawiązuje do znanych uczniowi: celów uczenia się i kryteriów sukcesu. Dzięki takiej informacji zwrotnej proces uczenia się staje się dla ucznia zrozumiały i przejrzysty. Uczennice i uczniowie zdobywają wiedzę, jak się uczyć. Nauczycielki i nauczyciele wyposażają uczących się w narzędzia, techniki i strategie, które będą im przydatne podczas samodzielnej nauki. Informacja zwrotna jest użyteczna także w drugim kierunku, tzn. wówczas, kiedy przekazywana jest nauczycielkom i nauczycielom od uczących się. Dzięki takiej informacji zwrotnej uczący zyskują świadomość, w którym miejscu przebiegu uczenia się są uczennice i uczniowie oraz w jaki sposób należy projektować kolejne lekcje.

Transparentny proces uczenia się, czyli jasne i znane cele i kryteria

Określanie celów uczenia się, a następnie obserwowanie postępów uczniów i uczennic w ich osiąganiu czyni proces uczenia się przejrzystym. Uczennice i uczniowie nie muszą zgadywać, co muszą zrobić, aby osiągnąć sukces. Uczą się samodzielnie śledzić swój rozwój i przez to stają się bardziej pewni siebie.

Dostrzeganie przyrostu wiedzy i umiejętności uczniów i uczennic oraz postępu w osiąganiu ustalonych, konkretnych celów uczenia się znacznie lepiej służy efektom uczenia się niż porównywanie pomiędzy sobą postępów dokonywanych przez poszczególne uczennice lub poszczególnych uczniów.

Dialog pomiędzy partnerami/partnerkami procesu uczenia się tworzący poczucie klimat  bezpieczeństwa, w którym popełnianie błędów jest naturalne i użyteczne dzięki wykorzystywaniu ich do uczenia się.

Stosowanie oceny kształtującej jest możliwe w atmosferze klasy szkolnej, w której uczennice i uczniowie czują się bezpiecznie, nie boją się popełniać błędów. Potencjalna możliwość popełnienia błędu nie powoduje rezygnacji z wyzwań, z podejmowania zadań, które są nowe i trudne. W takiej atmosferze uczennice i uczniowie koncentrują się na jak najlepszym wykonaniu zadania, a nie na rywalizacji z innymi.

Refleksja o własnym procesie uczenia się, czyli spojrzenie na ów proces swoje uczenie się z metapoziomu, kształcenie umiejętności samooceny i czerpania satysfakcji z czynionych postępów.

Uczennice i uczniowie, które/którzy potrafią kontrolować własny proces uczenia się, osiągają w szkole lepsze wyniki. 

Stosowanie oceniania kształtującego umożliwia im podjęcie odpowiedzialności za własny proces uczenia się i wypracowanie indywidualnych strategii uczenia się. Prowadzi do tego wyposażenie uczennic i uczniów w umiejętność analizy i oceny własnej pracy. Dzięki ocenianiu kształtującemu mogą posiąść umiejętność uczenia się, a nie tylko czegoś się nauczyć!

Wiara we własne możliwości, czyli świadomość własnych możliwości i motywacja do podejmowania wyzwań na miarę możliwości i oraz samodzielność w podejmowaniu decyzji.

Oznacza to zwiększenie zaufania uczących się do własnych możliwości i umiejętności,  czyli ich wiarę w to, że mogą się nauczyć. 

Dostrzeganie przyrostu wiedzy i progresu własnych umiejętności powoduje satysfakcję uczących się i efekt “uskrzydlania” – rodzi motywację do dalszego uczenia się. To sytuacja wewnętrznego wzmocnienia. Motywację uczących się można zwiększać także poprzez motywującą informację zwrotną. Mówimy wówczas o wzmocnieniu zewnętrznym.

Współpraca, czyli uczenie się od siebie nawzajem, czerpanie z różnorodności.

Proces uczenia się jest procesem społecznym, a ludzie najlepiej uczą się w grupie. Dlatego ów proces należy organizować w taki sposób, aby uczennice i uczniowie pracowały/pracowali w parach lub w zespołach. Dzięki pracy grupowej osoby kształcące się uczą się od siebie nawzajem, a przede wszystkim uczą się współpracy, tak potrzebnej w dorosłym życiu.

Reasumując: z naszych doświadczeń wynika, że ocenianie kształtujące nie jest wyłącznie sposobem przekazywania uczniowi informacji np. o jego pracy klasowej. Jest to raczej zespół działań pozwalających przenieść odpowiedzialność za proces uczenia się na ucznia i stwarzanie mu warunków, które umożliwiają podjęcie tej odpowiedzialności. 

Podobne materiały

Film lub webinarium

Stres, presja, odpowiedzialność za uczniów. Jak sprostać tym...

Jak radzić sobie ze stresem i presją w pracy w szkole oraz dbać o swój dobrostan.
Zobacz
Film lub webinarium

Rada pedagogiczna. Spotkanie zespołu. Co wzmocni ich sprawczość?

Współpraca w zespole nauczycielski, czyli efektywne rady pedagogiczne.
Zobacz
Film lub webinarium

Kto się boi matematyki? Czy da się ją...

Poznaj sposoby na to, aby dzieci polubiły matematykę i zainspiruj się doświadczeniem z pracy z dziećmi w
Zobacz
Film lub webinarium

Jak twórczo wykorzystać potencjał lokalny w bibliotece?

"Lokalność w bibliotece" cz. II. Zainspiruj się lokalnością . Dowiedz się w jaki sposób ją diagnozować i
Zobacz
Film lub webinarium

Diagnoza lokalna w bibliotece

"Lokalność w bibliotece" cz. I. Zainspiruj się lokalnością . Dowiedz się w jaki sposób ją diagnozować i
Zobacz
Gra Edukacyjna

Ikony skojarzeń i gra karciana do spektaklu „Iskry...

Narzędzie edukacyjne, które pomoże poznać lub zapamiętać dokonania osób ważnych dla polskiej historii, nauki i kultury.
Zobacz
Gra Edukacyjna

RÓWNE SZANSE. Gra korytarzowa

Narzędzie edukacyjne, pobudzające do refleksji nad wzajemną współpracą w społeczności szkolnej i przydatne we wdrażaniu standardu równości
Zobacz
Film lub webinarium

Nauczyciel i rodzic. Jak razem zbudować dobry kontakt?

Obustronna komunikacja jest podstawą dobrych kontaktów, z których korzyści możesz czerpać Ty, rodzice i Twoi uczniowie.
Zobacz
Film lub webinarium

Jak pracować nad programem wychowawczo-profilaktycznym w szkole?

Zobacz
Scenariusz lub ćwiczenie

VI.13 Czy Chiny zastąpią USA w roli supermocarstwa?

Scenariusz lekcji realizuje zagadnienie VI.13. Dotyczy Chin, ich supermocarstwowych predyspozycji oraz rywalizacji z USA.
Zobacz
Scenariusz lub ćwiczenie

VII.5, VI.15 Rozmowy w trójkącie bermudzkim – między...

Scenariusz lekcji realizuje zagadnienie VII.5 i VI.15. Dotyczy złożonych zagadnień związanych ze współistnieniem religii, wolności wypowiedzi i
Zobacz
Materiał graficzny

Prezentacja do webinaru ,,Przedsiębiorczy, czyli zaangażowany. Jak dbać...

Zobacz
Biblioteka materiałów

Chcesz usystematyzować swoją wiedzę z tego obszaru?

Przejdź do sekcji TEMATY