Fundamenty oceniania kształtującego

Informacje o materiale

Autor/-ka: Janina Stojak

Data dodania: 09.10.2021

Grupa docelowa: Nauczyciele przedmiotowi, Dyrektorzy

Artykuł

Ocenianie kształtujące w swej istocie, to otwarta i uczciwa relacja pomiędzy podmiotami procesu uczenia się zachodzącego w szkole. Sednem tej relacji jest stan (status? sytuacja?), na który umawiają się strony tego procesu: uczennice i uczniowie, rodzice oraz nauczycielki i nauczyciele.

Dzięki takiej relacji i poczuciu bezpieczeństwa, który z niej wynika, w szkole może mieć miejsce dogłębne uczenie się. 

Jeśli zatem mowa o fundamentach oceniania kształtującego należy wskazać następujące kwestie:

Bieżąca komunikacja nauczycielek i nauczycieli z uczennicami i uczniami o tym, czego i jak się uczą, czyli informacja zwrotna. 

Trzeba zadbać, aby informacja zwrotna była użyteczna. Powinna być przekazywana na bieżąco, konkretna i zawierać sugestie jak można poprawić wykonane zadanie.

Informacja zwrotna nawiązuje do znanych uczniowi: celów uczenia się i kryteriów sukcesu. Dzięki takiej informacji zwrotnej proces uczenia się staje się dla ucznia zrozumiały i przejrzysty. Uczennice i uczniowie zdobywają wiedzę, jak się uczyć. Nauczycielki i nauczyciele wyposażają uczących się w narzędzia, techniki i strategie, które będą im przydatne podczas samodzielnej nauki. Informacja zwrotna jest użyteczna także w drugim kierunku, tzn. wówczas, kiedy przekazywana jest nauczycielkom i nauczycielom od uczących się. Dzięki takiej informacji zwrotnej uczący zyskują świadomość, w którym miejscu przebiegu uczenia się są uczennice i uczniowie oraz w jaki sposób należy projektować kolejne lekcje.

Transparentny proces uczenia się, czyli jasne i znane cele i kryteria

Określanie celów uczenia się, a następnie obserwowanie postępów uczniów i uczennic w ich osiąganiu czyni proces uczenia się przejrzystym. Uczennice i uczniowie nie muszą zgadywać, co muszą zrobić, aby osiągnąć sukces. Uczą się samodzielnie śledzić swój rozwój i przez to stają się bardziej pewni siebie.

Dostrzeganie przyrostu wiedzy i umiejętności uczniów i uczennic oraz postępu w osiąganiu ustalonych, konkretnych celów uczenia się znacznie lepiej służy efektom uczenia się niż porównywanie pomiędzy sobą postępów dokonywanych przez poszczególne uczennice lub poszczególnych uczniów.

Dialog pomiędzy partnerami/partnerkami procesu uczenia się tworzący poczucie klimat  bezpieczeństwa, w którym popełnianie błędów jest naturalne i użyteczne dzięki wykorzystywaniu ich do uczenia się.

Stosowanie oceny kształtującej jest możliwe w atmosferze klasy szkolnej, w której uczennice i uczniowie czują się bezpiecznie, nie boją się popełniać błędów. Potencjalna możliwość popełnienia błędu nie powoduje rezygnacji z wyzwań, z podejmowania zadań, które są nowe i trudne. W takiej atmosferze uczennice i uczniowie koncentrują się na jak najlepszym wykonaniu zadania, a nie na rywalizacji z innymi.

Refleksja o własnym procesie uczenia się, czyli spojrzenie na ów proces swoje uczenie się z metapoziomu, kształcenie umiejętności samooceny i czerpania satysfakcji z czynionych postępów.

Uczennice i uczniowie, które/którzy potrafią kontrolować własny proces uczenia się, osiągają w szkole lepsze wyniki. 

Stosowanie oceniania kształtującego umożliwia im podjęcie odpowiedzialności za własny proces uczenia się i wypracowanie indywidualnych strategii uczenia się. Prowadzi do tego wyposażenie uczennic i uczniów w umiejętność analizy i oceny własnej pracy. Dzięki ocenianiu kształtującemu mogą posiąść umiejętność uczenia się, a nie tylko czegoś się nauczyć!

Wiara we własne możliwości, czyli świadomość własnych możliwości i motywacja do podejmowania wyzwań na miarę możliwości i oraz samodzielność w podejmowaniu decyzji.

Oznacza to zwiększenie zaufania uczących się do własnych możliwości i umiejętności,  czyli ich wiarę w to, że mogą się nauczyć. 

Dostrzeganie przyrostu wiedzy i progresu własnych umiejętności powoduje satysfakcję uczących się i efekt “uskrzydlania” – rodzi motywację do dalszego uczenia się. To sytuacja wewnętrznego wzmocnienia. Motywację uczących się można zwiększać także poprzez motywującą informację zwrotną. Mówimy wówczas o wzmocnieniu zewnętrznym.

Współpraca, czyli uczenie się od siebie nawzajem, czerpanie z różnorodności.

Proces uczenia się jest procesem społecznym, a ludzie najlepiej uczą się w grupie. Dlatego ów proces należy organizować w taki sposób, aby uczennice i uczniowie pracowały/pracowali w parach lub w zespołach. Dzięki pracy grupowej osoby kształcące się uczą się od siebie nawzajem, a przede wszystkim uczą się współpracy, tak potrzebnej w dorosłym życiu.

Reasumując: z naszych doświadczeń wynika, że ocenianie kształtujące nie jest wyłącznie sposobem przekazywania uczniowi informacji np. o jego pracy klasowej. Jest to raczej zespół działań pozwalających przenieść odpowiedzialność za proces uczenia się na ucznia i stwarzanie mu warunków, które umożliwiają podjęcie tej odpowiedzialności. 

Podobne materiały

Scenariusz lub ćwiczenie

Podsumowanie, ewaluacja, refleksja w grupie projektowej

Jak podsumować projekt młodzieżowy?
Zobacz
Scenariusz lub ćwiczenie

Wzmocnienie grupy projektowej

Zestaw ćwiczeń do wykorzystania na zajęciach mających na celu podsumowanie działań młodzieży w projekcie.
Zobacz
Scenariusz lub ćwiczenie

Ja w grupie – gdzie zmierzać po zakończonym...

Poznaj kilka ćwiczeń, które mogą być pomocne w analizie swojej roli w życiu grupy realizującej projekt młodzieżowy.
Zobacz
Scenariusz lub ćwiczenie

Projekt z lotu ptaka

Dwa ćwiczenia na podsumowanie szkolnego projektu młodzieżowego.
Zobacz
Scenariusz lub ćwiczenie

Karta pracy projekt młodzieżowy. Zielone ławki

Czy wasza szkoła funkcjonuje zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju Sprawdźcie to!
Zobacz
Scenariusz lub ćwiczenie

Karta pracy projekt młodzieżowy. Zielona inwentaryzacja

Gra terenowa jest formą zabawy, w której można potraktować region jako planszę do gry.
Zobacz
Scenariusz lub ćwiczenie

Karta pracy projekt młodzieżowy. Zaprzyjaźnij się z naturą

Wspólnie znajdźcie i przeanalizujecie inwestycje oraz aktywności gospodarcze, podjęte na terenie znajdującym się na obszarze chronionym.
Zobacz
Scenariusz lub ćwiczenie

Karta pracy projekt młodzieżowy. Szkolne dotleniacze

Wspólnie stwórzcie szkolny dotleniacz, czyli zielone miejsce na terenie waszej szkoły.
Zobacz
Scenariusz lub ćwiczenie

Karta pracy projekt młodzieżowy. Natura w otworku

Efektem waszego projektu młodzieżowego będzie m.in.: plener fotograficzny z wykorzystaniem aparatów otworkowych.
Zobacz
Scenariusz lub ćwiczenie

Karta pracy projekt młodzieżowy. Ekoinicjatywa

Projekt młodzieżowy związany ze zrównoważonym rozwojem i bioróżnorodnością w waszym rejonie.
Zobacz
Film lub webinarium

Polskie zwyczaje wiosenne – dobre praktyki uczenia o...

O dobrze znanych i mniej oczywistych polskich zwyczajach ludowych. Opowiadamy o obrzędach cyklu wiosennego w różnych regionach
Zobacz
Scenariusz lub ćwiczenie

Karta pracy projekt młodzieżowy. Gramy okolice

Rezultatem projektu młodzieżowego będzie spot filmowy promujący malowniczy krajobraz waszej okolicy.
Zobacz
Biblioteka materiałów

Chcesz usystematyzować swoją wiedzę z tego obszaru?

Przejdź do sekcji TEMATY